Məmməd Süleymanov : " Artıq Bakılılar polislərə gül verməyəcək"

10 martda 3 minə yaxın insan ordudakı kütləvi əsgər ölümlərinə etiraz etmək üçün Azərbaycanın paytaxtı Bakıda toplaşdı. Hökumət etirazçılara qarşı güc tətbiq edərək onları su şırnağı ilə dağıtmağa cəhd etdi. Solçu “Solfront” təşkilatının üzvü Məmməd Süleymanov “Strayka” jurnalına müsahibəsində paytaxt sakinlərinin silah gücü qarşısında bu qədər qərarlı olmaqları və ölkədə gələcəkdə nələrin baş verəcəyi haqda fikirlərini bildirdi.

Dünən Bakı küçələrində nə baş verirdi?

Dünən Bakıda ordudakı əsgər ölümlərinə qarşı etiraz aksiyası keçirildi. İlin əvvəlindən bəri orduda qeyri-döyüş şəraitində ölən əsgələrin sayı 15-dir. Bu günkü aksiya bu il keçirilən sayca üçüncü aksiyadır. Son aksiyada təqribən 3 minə yaxın insan, o cümlədən həlak olan əsgərlərin yaxınları iştirak etmişdir. Polis aksiya zamanı gözyaşardıcı qaz və su şırnağından istifadə etmişdir. 60-a yaxın insan saxlanılaraq izahatları alındıqdan sonra sərbəst buraxılmışdır. Saxlanılanlar arasında həlak olan əsgərlərin valideynləri də var idi. 

Aksiya iştirakçıları müdafiə nazirinin istefası tələbi ilə “əsgər ölümlərinə son”, “ordu morqa dönməsin” kimi şüarlar səsləndirmişdir.Həmin günə qədər isə Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin üç siyasi aktivist gəncin evlərində axtarış apararaq molotov kokteyli, “külli miqdarda pul vəsaiti və narkotik maddə” aşkar etdiyi barədə məlumat yayıldı. Dünən televiziya kanallarnda gənclərin əməllərini etiraf etdikləri çıxışları yayımlandı, amma bunların “səmimi etiraf” olmadığı aydın görünür  

.

Bəs ölümlərin səbəbləri kimi nə göstərilir? Axı onlar heç Qarabağ ətrafı ərazilərdə xidmət etməyən əsgərlərdir.

Əsgər ölümlərinin səbəbi ordudakı “dedovşina”dır. İşkəncələr, təhqirlər. Əsgərlər ya intihar edir, ya da digər hərbçilər tərəfindən qətlə yetirilir. Dəqiq olmayan məlumatlara görə 1994-cü ildə imzalanan atəşkəs müqaviləsindən sonra 700-ə qədər əsgər həlak olmuşdur...

Azərbaycan ordusu hərbi çağırışla xidmətə çağırılan əsgərlərdən təşkil olunub? Varlı ailələrin övladlarının müəyyən ödəniş etməklə hərbi xidmətdən boyun qaçırdıqları məlumdur, bu halda isə bütün ağırlıq fəhlə və kəndli ailələrinin övladlarının üzərinə düşür.

Bəli, elədir ki var. Xidmət kasıblar üçündür. Çoxları rüşvət verərək hərbi xidmətdən qaçınır, buna görə də xeyli sayda sağlam olmayan əsgər orduya cəlb olunur. Hərbi xidmətə çağırılan gənclərin cəmi bir ay sonra ürək çatışmazlığı, leykoz və s. kimi xətəliklərdən vəfat etdiyi xəbərləri gəlir.

Nə üçün polis bu qədər sərt rəftar etdi?

Polisin rəftarına gəldikdə isə, bu cür aqressivlik birinci dəfə deyildi.Fevralın əvvəllərində İsmayıllı sakinləri üsyan etdikləri zamanı eyni mənzərə var idi. Hakimiyyət öz repressiya aparatına və güc strukturlarına güvənir.

Nümayişlər haqqında şəxsi mülahizələriniz nədən ibarətdir? Ən çox nələr sizi təəccübləndirdi, gözlənilməz və sevindirici oldu?

Qətiyyət səviyyəsi və iştirakçıların əsəbiliyi təəsüf doğurucu idi. Fikrimcə, geri dönüşü olmayan bir yola girilib və artıq heç vaxt etirazçılar (əvvəl də olduğu kimi) polisin qarşısında gül ilə dayanmayacaqlar. Sevindirici hal odur ki, hər dəfə təkrarlanan etirazlar statistikaya çevrilir . Məni təəcübləndirən isə hakimiyyətin hələ də hadisələrə düzgün qiymət verə bilməməyi, nümayişçilərin tələblərini görməzdən gəlməyi (Bakıda və əyalətlərdə) oldu.

Pressanın açıqlamasına görə ,belə bir təəssurat yaranır ki,bu hökümətə qarşı ilk kütləvi etiraz idi. Aydındır ki,etiraz dalğası çoxdan yetişirdi.Qətllərdən başqa ,hansı sosial şərtlər var idi?

Azərbaycan- böyük neft gəlirləri olan və eyni zamanda əhalinin əksəri kasıb,rüşvət və iqtisadiyyatı bərbad olan ölkədir. Nəticədə ümumi narazıçılıq var.İşsiz gənclər,geniş yayılmış rüşvət,şəhərin tikintisi şüarı altında insanlar öz evlərindən atılır,ədalətsizlik

Sosial tələblərlə tez-tez etirazlar olur. Son böyük etirazlar paytaxta yox, bölgələrdə keçirilib.( Quba,İsmayıllı) Bakıda bir neçə dəfə fəhlələr və ticarətçilər etiraz edib. Müxalifət partiyaları zəifdir,etiraz elektoratı- qeyri-sistematik gənclər

Azərbaycan nefti ilə məhşurdur.Niyə hökümət gəliri ən azı sosial problemərə sərf etmir?

Azərbaycan höküməti unikal deyil.Anti-sosial siyasət - periferik kapitalist ölkələrin qaydasıdır. Bu da hökümətin mahiyyətidir. Əgər insanlar iqtisadi baxımdan müstəqil olarsa, Əliyev də normal sosial siyasət keçirərsə, bir diktator kimi o zəifləyəcək,çünki xalq sosial tələbləri yox, siyasi tələbləri irəli sürəcək.

Qayıdaq dünənki aksiyaya, bu kimin təşəbbüsü idi ? Bu liberal müxalifət idi?

Aksiya sosial şəbəkələr vasitəsi ilə təşkil edilib. Gənclər arasında liberallar üstünlük təşkil edirdi. Lakin Fəvvarələr meydanına solçular da çıxmışdı. Saxlanılanlar arasında solçular da var.

Etirazda başqa kimlər var idi ? Etirazı öz məqsədlərində istifadə etmək istəyən millətçilər və dindarlar var idi ?

Dindarlar ancaq öz aksiyalarında etiraz edirlər. Ənənəvi müxalifət partiyaları -liberal-millətçi mənasında - etirazları öz müvəffəqiyyatı kimi dəyərləndirirlər

Ukraynada millətçilər və solçular arasındaki mübahisələr adət halına çevrilib. Sizin sağçılarla mübahisəniz olub?

Küçə mübahisələri olmayıb.Sosial şəbəkələrdə bu qeyri-adi deyil.

Kəşfiyyat orqanları tərəfindən təhdid olunmusunuz?

Düzünü desəm,yadımda deyil.

Hökümətin aksiyaya ictimai reaksiyası necədir?

Müdafiə Nazirliyi cavab verdi. Nazirliyin press-katibi Eldar Sabiroğlu iştrakçıları öz məqsədləri uğruna əsgər analarının göz yaşlarını istifadı etməkdə ittiham etdi. " Əsgər analarının və bacılarının göz yaşlarını şəxsi məqsədlər uğruna istifadə etmək vicdansızlıqdır.Bu gün ordu ilə bağlı hamı ağlına gələni danışır. Ordunu təhqir etmək olmaz!"

Onlar hesab edirlər ki, " gəncləri küçəyə çıxardanların məqsədləri başqadır"

Lakin etirazçılar arasında həlak olmuş əsgərlərin valideynləri də var idi,videodan bəllidir ki, polis əlində əsgər şəkli olan yaşlı insanı həbs edir. Bu fakt nazirliyi narahat etmir?

Tamamilə doğrudur. Onları asfalt ilə sürüyürdülər. Saxlanılanlar arasında həlak olmuş əsgərlərin valideynləri də var idi . Əvvəlki aksiyalarda da onlar iştirak ediblər.

Növbəti etirazlar nə zaman olacaq? Və orada solçuların hansı rolunu görürsünüz?

Çox güman ki,etirazlar davam edəcək. Hansı tarixdə və tələbləri müəyyən etmək olmasa da, fakt budur ki,aksiyalar yenə olacaq. Bölgələrdə çox çətin sosial vəziyyət var,hər an onlar etiraz edə bilərlər.Solçular da aksiyada iştirak edir,amma elə də öndə gedən deyillər .İş orasındadır ki,azərbaycan solçularının güclü və vahid təşkilatı yoxdur,yalnız müəyyən qruplar var. Buna görə də, onlar hələ müstəqil siyası həyat sürə bilmir.